آفرینش انسان به گونه ای است که کمال واقعی او از طریق مجموعه رفتارها و عملکردهای اختیاری و آگاهانه او امکان پذیر می باشد . بر این اساس، در نهاد و سرشت او غرائز و استعدادهای زیادی به ودیعت گذاشته شده است تا در شرایط و موقعیت های مختلف از طریق به کارگیری روش های مناسب از این نیروهای درونی برای تحقق بخشیدن به کمالات موردنظر به صورت شایسته بهره برداری کند . روشن است که امکان استفاده از شیوه های متنوع، علاوه بر آسان ساختن روند سیر به سوی کمالات، آهنگ پیشرفت آن را نیز سرعت می بخشد .

الگوپذیری یا استفاده از شیوه الگویی یکی از این توانمندی های مهم آدمی است که ریشه در نهاد آدمی دارد . این شیوه در زندگی فردی و اجتماعی انسان کارکردهای گوناگونی دارد . گاهی به عنوان یکی از عوامل مهم تربیت، بستر پرورش فضایل انسانی و سجایای اخلاقی را فراهم می سازد . گاهی در کمک به هماهنگ سازی اجتماعی، زمینه آموزش اصول و مقررات پذیرفته شده اجتماعی را به نسل های آینده آماده می کند و زمانی هم، علاوه بر انتقال ارزش های فرهنگی، به تثبیت و تبلیغ و ترویج آموزه های اعتقادی، فکری کمک می کند . 

جوان و الگوپذیری:

الگوپذیری، یعنی فرایند پیروی از یک مدل عینی و راهنمای عمل در رفتار و کردار، گرچه در همه دوره های زندگی انسان کم و بیش مطرح است ولی این کار در دوره کودکی و جوانی کارکرد بیشتری دارد . با این تفاوت که این کار در دوره کودکی اغلب ناآگاهانه و به صورت تقلید صرف انجام می گیرد ولی در دوره جوانی تا حدودی آگاهانه و متاثر از احساسات و عواطف و مبتنی بر یک سری نگرش های ارزشی هرچند سطحی می باشد .

در دوره جوانی، که مهم ترین دوره تکوین شخصیت افراد است،  رشد کمالات انسانی از سرعت بیشتری  برخوردار می گردد . چون در این دوره فرد  در  آستانه ورود به  جامعه است و همواره  تلاش می کند که شخصیت خود را به گونه ای پی ریزی کند که سریع تر و بیش تر از دیگران مورد توجه همنوعان و حتی سایر اقشار جامعه قرار گیرد و بیش از سایر افراد به فضایل و صفاتی، که مورد توجه دیگران است، آراسته باشد . جوان معمولا برای نیل به این هدف به دنبال ابزارها و شیوه های مؤثری می گردد، که یکی از مهم ترین اموری که در این راستا برای جوان مفید واقع می گردد وجود یک سرمشق و الگویی است که مراحلی از کمالات را با موفقیت پیموده باشد و از مقبولیت در پیش مردم نیز برخوردار باشد .

مشاهده عینی این گونه افراد که به عنوان قهرمان یا افراد موفق و سرآمد شناخته می شوند و در دیدرس قرارگرفتن چگونگی صعود آنان به قله های کمالات، جوان را به این اندیشه وا می دارد که چه بهتر است او نیز همانند قهرمانان عرصه های فضایل و کمالات به گونه ای عمل کند که در مسیر رشد و تعالی قرار گیرد . در اثر پیدایش چنین علاقه ای، الگوپذیری به عنوان یک عکس العمل درونی در وجود او بروز می کند . و به دنبال آن، جوان درصدد برمی آید تا از طریق منطبق ساختن رفتارهای خود با مجموعه اعمال و رفتارهای الگوی موردنظر، زودتر از دیگران به کمالات انسانی و سجایای اخلاقی دست یابد .

تاثیر الگوها بر جوانان:

همان گونه که اشاره شد الگوها از جهات مختلفی در تکوین شخصیت و سرنوشت قشر جوان مؤثر واقع می گردند، برخی از تاثیرات عمده الگوها عبارتند از:

1- یکی از مهم ترین آثار الگوها، ارشاد و هدایت قشر جوان است . بسیاری از امور لازم و کارهای ضروری و سرنوشت ساز را جوانان به دلیل عدم برخورداری از تجربه کافی و علم و دانش زیاد نمی توانند به راحتی درک کنند اما به محض آشنا شدن با الگوی مناسب از طریق بررسی مجموعه عملکردهای او به راحتی تشخیص می دهد که چه کاری را در چه شرایطی با استفاده از چه شیوه ای باید انجام دهد . در اهمیت نقش اسوه و الگو گفته می شود: نقش الگو در راهنمایی انسان ها همانند سرمشق برای آموزش و قطب نما برای پیمودن راه است; او نادانسته ها را به فرد می آموزد و بایسته ها را نشان می دهد .

2- گرایش به الگو، افکار جوان را منسجم و نظام مند می کند و به او این امکان را می دهد که استعدادها و توانمندی های ذهنی خود را در راستای اهداف و کمالاتی که در پی آنهاست سازمان دهی کرده و از هدر رفتن آن ها جلوگیری به عمل آورد .

3- جوان از طریق مشاهده همت والا و تلاش و کوشش های سازنده الگو و سرمشق، می آموزد که او نیز به جای سستی و تنبلی و مشغول شدن به کارهای بیهوده و نیز به جای غرق شدن در یک زندگی معمولی روزمره با کوشش و پشتکار بیشتر به یک حیات ارزشمند متعالی دست یابد تا در آینده علاوه بر موفقیت در زندگی فردی، برای جامعه خود نیز فردی مفید و تاثیرگذار باشد .

4- جوان به موازات شناخت ابعاد مختلف شخصیت اسوه و سرمشق موردنظر، به استعدادهای راکد و ظرفیت های ناشناخته موجود در وجود خویش پی می برد و پس از آگاهی از کارآیی و شیوه بهره برداری از آن ها، آن توانمندی ها را نیز در راستای انجام وظایف و کارهایی که برای نیل به اهدافش لازم است مورد استفاده قرار دهد .

5- فایده و تاثیر مهم دیگر الگو آن است که در ارزیابی عملکردها و سنجش نیک و بد رفتارها و در تشخیص خوبی و بدی کارها مفید واقع می گردد .

توضیح آن که، اگر الگو به صورت مناسب انتخاب شده باشد می تواند میزان سنجش اعمال آدمی باشد، فرد از طریق تطبیق عملکردها و مقایسه رفتارهایش با اعمال و رفتار الگو، به کم و کیف آن ها پی خواهد برد و از این طریق، به جبران نواقص و ترمیم نارسایی های رفتارها و کردارهای خود اقدام خواهد نمود . در فرهنگ اسلامی با توجه به همین حقیقت است که از امامان به عنوان میزان های اعمال افراد یاد می شود; یعنی هرکس از طریق مقایسه عملکردهای خود با سیره عملی ائمه اطهارعلیهم السلام به راحتی می تواند به صواب و ناصواب بودن آن ها پی ببرد